Ponti – Ponti 1867

Monte Rosa?

“Quello? Quello è il Monte Bianco”, zegt Gerardo. Gerardo is de vader van onze buurman Elton. Gerardo is mijn voorbeeld Italiaan, zelfverzekerd, mooie snor. Bij Gerardo schijnt altijd de zon.

Ik heb hem net gevraagd of hij weet op welke bergen wij uitkijken. Gerardo zal het toch wel weten. Hij woont hier al zijn hele leven. Toch twijfel ik. Mijn kompas wijst naar het Noorden. Dat wijst eerder op het Monte Rosamassief of de Cervino. De Mont Blanc is toch meer naar het Noordwesten. Maar wie ben ik om te twijfelen aan het oordeel van een geboren en getogen residente da Ponti?

Toch vind ik geen rust. Het is nu al onze derde zomer in Ponti. Het is één van die zeldzame kristalheldere dagen in augustus. Tussen twee heuvels doemen de sneeuwtoppen weer op. Nog steeds kan ik mijn gasten geen zekerheid geven. Ik besluit dat ik zo’n zomer niet nog eens wil meemaken. Ik overleg met Agnes en ze vindt het een goed idee. We rijden er naar toe!

Zo gezegd zo gedaan. Agnes boekt twee nachten aan de voet van de Monte Rosa. Twee dagen later zitten we in de auto op weg naar Gressoney-La-Trinité. Onderweg houden we het gebergte zo goed als mogelijk in de gaten. Als we de autostrada verlaten zijn de sneeuwtoppen inmiddels volledig uit zicht. Het blijft spannend. We moeten nog 40 kilometer het Walsertal in. Het is een merkwaardig dal. We zijn nog steeds in Italië, maar de plaatsnamen zijn Frans of Duits.

Rond vier uur arriveren we bij Residenza Le Marmotte in Staffal op 1.820 meter. Agnes heeft het perfect geregeld. Verder in het dal kunnen we niet. De weg stopt voor onze deur. We pakken uit en genieten nog een kwartier van de zon. Dan koelt het rap af. Na vier maanden nemen we afscheid van de Birkenstocks en trekken de Meindls aan. De zon schijnt nog op de besneeuwde toppen. Ze zien er anders uit, maar dat is logisch, bedenk ik. Morgen verder op onderzoek!

Ik heb Agnes wel eens vaker de bergen ingelokt. Niet altijd met succes. Stijgen gaat wel, zij het onder luid protest, maar met dalen heeft ze veel moeite. Het moest dus een lichte wandeling worden. Uiteindelijk lukt het me toch om haar voor een ‘medium’ wandeling te strikken. Per slot van rekening moet ik zelf ook een beetje aan mijn trekken komen. Tact is vervolgens van levensbelang. Bij de eerste klachten over te steile paadjes moet ik niet direct opgeven. “Voorbij de boomgrens wordt het altijd vlakker” maak ik Agnes wegwijs.

Na drie uur bereiken we een uitgestrekte alpenweide. Hier heerst het rijk van de Marmotten. Met scherpe fluitsignalen kondigen ze onze komst aan. Op enige afstand ontwaar ik een berghut. “Ga jij maar”, zucht Agnes, “ik kan niet meer”. Tijd om mijn tweede troef te spelen, en ik roep: “Achter de hut is het Lago, daar kan Frommel lekker zwemmen!” Binnen een kwartier genieten we samen van een zuppa di gulash in het ‘Adler’s Nest’. Het nest biedt prachtig uitzicht op diverse sneeuwtoppen van de Monte Rosa. Ik maak wel 30 foto’s. Ik twijfel. Soms lijkt het op ons uitzicht vanuit Ponti, dan weer niet…

De volgende ochtend zitten we aan de koffie bij het barretje om de hoek. We genieten nog na van de wandeling, maar ik heb nog steeds geen zekerheid. Ik laat mijn wazige ingezoomde iPad foto van ons uitzicht in Ponti aan het personeel zien. “Sorry, I don’t know for sure, but Alessandro knows and he will be here in a few minutes”. Vijf minuten later arriveert Alessandro. Naast bareigenaar, is hij berggids en reddingswerker. Hij heeft zo meteen een klimexamen maar heeft wel even tijd om naar mijn scherm te kijken. Met kloppend hart toon ik hem de foto. Alessandro herkent de silhouetten van de bergkammen direct. “On the left is Castore, in the middle the two Lyskamms and on the right the Gnifetti peak. Behind that peak you can see the Dufourspitze”. Ik ben met stomheid geslagen. Hij beschrijft het complete Monte Rosamassief! Zeer voldaan rijden we terug naar Ponti, nog 200 kilometer….

La Porta della Zia Nini (De deur van tante Nini)

La porta della zia Nini

Al twee jaar zeul ik een deur achter me aan. Het is een erfstuk, dus daar moet je iets mee. Het loodzware gevaarte komt uit het appartement van tante Nini. Tante is de ongetrouwde oudere zus van mijn vader. Frankje mocht studeren, Nini niet.

Vaak was ze zuur en kribbig. Ze was lerares op een basisschool, maar had volgens mij een pesthekel aan kinderen. Ze sloeg ze ook. Dan gingen die ouders zeuren bij het schoolhoofd en kreeg ze een reprimande. Maar als kind waren wij nooit bang van Tante. Rond Sinterklaas verheugden we ons altijd op haar komst. Ze hoorde erbij. Ik vond dat ze groot gelijk had dat ze die mormels af en toe een draai om de oren gaf. Mijn vader deed dat ook bij ons…

Tante is niet meer. Ze heeft de gezegende leeftijd van 94 bereikt. Ze had alles aan het Wereld Natuur Fonds kunnen nalaten maar dat deed ze niet. Ze was uit traditioneel hout gesneden. Haar vermogen had ze geërfd van haar vader en ze vond dat alles ook weer doorgegeven moest worden aan diens kleinkinderen, ook al waren die dan van haar broer.

Zo kwam La porta della zia Nini bij mij terecht. Tante had de deur ook al haar hele leven achter zich aan gesleurd. Molenaars bewaren alles. Oorspronkelijk was het de voordeur van de praktijk van haar grootvader Dr. van Praag (1864-1948), de huisarts van Wassenaar aan het Dorpsplein. Alles bij elkaar voldoende reden om tantes deur met egards te behandelen, hoe lomp en zwaar die ook is.

Ook al is het een onding, hij is wel mooi, met sierlijk snijwerk en ornamenten. Als voordeur is die anno nu echter niet meer geschikt. Met slechts 193 cm in lengte, past hij nergens meer. Tante heeft de deur in haar Turnhoutse appartement uiteindelijk zelfs tot kastdeur moeten degraderen.

Wij hadden goede hoop dat hij in Italia wel zou passen. Italianen zijn een maatje kleiner en onze boerderij in Piemonte moest behoorlijk verbouwd worden. Alle ramen en deuren moesten worden vervangen. Maar zelfs de plattelandsmaten bleken hier te groot. Ons zwembad bood uitkomst. Het is een voornaam bad geworden en daar past een voorname toegangspoort bij. Vanaf de schuur opent zich nu La Porta, waarna een zwevende trap toegang geeft tot La Piscina. Een waardige bestemming voor de deur uit het dorp met de wassende maan.

I miei barbatelli!

‘Wilt u niet liever 200 stokken?’ Alessandro staat in het gezellige kantoortje met de telefoon in zijn hand. Hij wil zijn vader Pierfrancesco Gatto nog wel even bellen of er nog barbatelli te koop zijn. Het is al mei en de meeste wijnboeren hebben hun barbatelli al in de grond.

Barbatelli hebben niets met Barbapapa en Barbamama te maken, behalve dan dat het kleine babywijnstokjes zijn. Pierfrancesco koopt er jaarlijks 1.000 om dode en slechte ranken te vervangen. Een paar maanden geleden hadden we flink wat wijn bij hem gekocht. Na al haar moed verzameld te hebben, vroeg Agnes hem of we via hem ook wijnstokken konden afnemen. ‘Geen probleem, of ik er nu 1.000 of 1.100 koop, dat maakt niet uit’.

etiket gatto — Een etiket van azienda Gatto van wijlen kunstenaar Carlo Carosso uit Asti

Ik was er even stil van. Ongelooflijk, we hadden elkaar nooit eerder ontmoet, maar niets van achterdocht. Niks van, wat moeten die Hollanders daar mee? Of, dachten jullie dat ik zo maar laat weten waar Abraham de mosterd haalt? Ik vraag me nog steeds sterk af of een Franse wijnboer ook zo behulpzaam zou zijn geweest.*

Bescheiden blijven nu. Meer dan 100 stokken durfde ik dan ook niet te vragen. ‘Wilt u niet liever 200 stokken?’ vraagt Alessandro. Het klonk als muziek in mijn oren. Inmiddels had hij zijn vader aan de lijn. ‘Kunt u ze vanavond om 21.00 uur afhalen?’.

De belangrijkste stap voor mijn wijngaard was gezet. Het basiskapitaal is verzekerd! Nu nog even de tijd overbruggen. Voldaan togen Agnes en ik naar het dorpsplein. Voor ons drentelde Toby, de beagle van azienda Gatto. Dat was niet de bedoeling. Slim had Toby misbruik gemaakt van het openen van de poort. Onze goedzak Frommel fungeerde als lokaas en speelde ‘hard to get’, na enige vluchtpogingen van Toby, hadden we hem ingerekend. Het was het minste wat we konden doen!

Voor het inrichten van de wijngaard heb ik verschillende ‘consiglieri’. Een consigliere associeer ik altijd met Robert Duvall in zijn legendarische rol als consigliere in The Godfather. Het betekent in het Italiaans gewoon adviseur. Luca van Isolabella della Croce, heeft twee pezzi op ons terrein aangewezen die zeer geschikt zijn voor mijn wijn. Matteo Marconi is niet alleen mijn adviseur maar helpt ook nog mee. Hij is onze superbuurboer die ons land bewerkt. We hadden net met Matteo een nieuw contract afgesloten voor vijf jaar met een soort pachtsom, maar die wordt nooit uitbetaald. Zijn hulp in natura is mij vele malen meer waard!

Voordat de stokken de grond in gaan, moet er eerst diep geploegd worden. Na een dag werk, heeft de bulldozer het hele stuk anderhalve meter diep omgeploegd. Nu moeten de ‘buchi’ geboord worden. In dit geval flinke gaten van een meter diep.

Matteo boort en ik leg de lat telkens 85 centimeter verder totdat we 200 buchi hebben. Tegen de avond begin ik met het planten van de stokken. Agnes wil alleen verder helpen als ik sneller plant. Ze vindt me te veel een Pietje Precies en het begint wat te regenen.

‘Als de stokken erin zitten, hoef je voorlopig niks meer te doen, alleen om de drie à vier dagen water geven’ zei Matteo. We zijn bijna klaar met planten en het regent pijpenstelen. Het houdt maar niet op. Normaal is dat genoeg voor een sombere dag. Vandaag niet, ik ben kletsnat maar voor mij schijnt de zon!

*Daarbij komt, dat ik niet om een gewone Chardonnay- of Barberadruif vroeg, maar naar het zeldzame druivenras Ruchè. Er zijn maar zeven dorpjes rondom Castagnole Monferrato die Ruchè op het etiket mogen zetten. Buiten dit gebied is het verboden en als je toch Ruchè wil maken, moet je het wel een andere naam geven. Suggesties zijn welkom!

Vorremmo giocare a bridge (We willen graag bridgen)

“Possiamo giocare a bridge?” Ik heb het minutieus uit het hoofd geleerd. Agnes, die veel beter Italiaans spreekt, heeft me met deze zin vooruit gestuurd. Ik verdenk haar ervan, dat ze al door had dat er iets mis was met onze reservering.

Het begon al met het adres. Het zou ergens aan de Po zijn, in Torino. Het adres op de flyer was echter een kale vlakte met bulldozers. ‘Typisch Italiaans”, foetert Agnes. En dat op 6 januari, het feest van la Befana! Naast de drie koningen komt in Italië ook nog een heks op een bezemsteel langs, compleet met roetvegen. Ze doet denken aan Madam Mikmak en geeft aan lieve kinderen cadeautjes, stoute krijgen steenkolen. Allora, wij zouden dus ‘torneo della Befana’ gaan spelen.

Na een beetje rondvragen vonden we de locatie, een kilometer verderop in een geheel andere straat. “Is er dan misschien een paar uitgevallen?”, vragen wij nog vol verwachting. Wat dametjes in bontjassen kijken ons vragend aan. Kennelijk niet. Het chaotische bestuur deed ook niet echt zijn best om ons welkom te doen voelen. “Andiamo”, meldt Agnes, “tijd om te gaan”.

Gelukkig hadden wij nog een troef achter de hand! In hartje centrum zou ook nog een bridgeclub moeten zitten. Ook hier was het een tijdje spoorzoeken door de enorme stadsmenigte rondom Via Roma, maar ons geduld werd beloond. Op Piazzetta Giuseppe Luigi LaGrange staan we voor een voornaam gebouw.

93a530dc-059d-40ef-8674-a3785597aa2e — *Piazzetta Giuseppe Luigi LaGrange 1, Torino*

Op één van de goudkleurige naamplaatjes staat ‘Idea Bridge’. We bellen aan en er wordt subito opengedaan! Op de tweede verdieping betreden we een oude Heerensociëteit. Het parket kraakt, er wordt druk gespeeld. Antonio verlaat zijn speeltafel om ons welkom te heten met een caffè. “Ah, siete Olandesi*, bienvenuti!, In 1981 heb ik nog met Carol van Oppen gespeeld!”

We zijn direct verliefd op deze bridge sociëteit. De rookkamer ruikt heerlijk en nodigt uit om een sigaar op te steken. We zouden hier dolgraag bridgen, maar Torino is vanuit Ponti net te ver. Andrea, de zoon van Antonio, helpt ons verder op weg. Hij heeft goede contacten met de bridgeclub in Alessandria. Daar geeft zijn moeder les en wordt de club gerund door Paolo.

Een week later melden wij ons in Alessandria. Geen parketvloeren hier, maar een prima clubhuis met dito bar en, joepie, birra alla spina. Paolo komt achter het bridgeschot** vandaan en omhelst ons alsof we elkaar al jaren kennen. Het gaat nu echt gebeuren, voor ‘t eerst een bridgedrive in Italia!

Aan tafel gaan we al snel op in het spel. Klaveren zijn hier Fiori en een Boer is il Fante, maar verder maakt iedereen zich druk om dezelfde groot- en kleinigheden. Na de laatste tafel zijn we natuurlijk toch benieuwd naar de uitslag. Dat is hier een hele happening. Elk spel wordt omgeroepen en ingevoerd, een beetje zoals bij het Eurovisie Songfestival. Halverwege begonnen onze harten sneller te kloppen. We stonden bovenaan! Zelfs ik verstond het Italiaanse geroezemoes; “Die Olandesi zouden toch niet…” Na wat ‘zero points’ zakten we alsnog naar een verdienstelijke zevende plaats. Dat leek ons als prille gast ook wel zo gepast.

*Italiaanse bridgefanaten hebben veel respect voor het Nederlandse Bridge. In de jaren 60 en 70 was het Italiaanse Blue Team met spelers als Giorgio Belladonna en Benito Garozzo onverslaanbaar. Toen het Rotterdamse duo Hans Kreijns en Bob Slavenburg als eerste Nederlanders in 1966 wereldkampioen werden, was dit dan ook een regelrechte sensatie.
In 1993 en 2011 won Nederland de prestigieuze Bermuda Bowl.

**Topspelers spelen achter een schot, om te voorkomen dat partners ongeoorloofde signalen uitwisselen.

Il soggiorno (Das Wohnzimmer)

Agnes en ik kennen elkaar uit de Witte Aap. Café de Witte Aap was in 2007 hot. Het was de tijd van de illegale feestjes van Aziz en Manuela. Aziz was toen de gedoodverfde opvolger van party-goeroe Ted. Manuela was chefkok bij Toko 94. Alle leuke feestjes vonden binnen plaats. Op de Witte de With was nog geen terrastafeltje te bekennen.

Net zo spannend was het ‘Wohnzimmer‘ concept van Martin Roedolf. In lege ruimtes werden kamertjes ingericht met ouwe meuk uit vervlogen tijden. Agnes hielp eens bij zo’n feestje en ik ging mee. Af en toe verstopte ze zich achter een staande schemerlamp. Ze speelde ‘hard to get’. En met succes. Een paar jaar later startten we samen ‘Anno 1867’, onze B&B aan de Eendrachtsweg.

Anno 1867 was eigenlijk één grote 19^e-eeuwse Wohnzimmer. Een heerlijk huis met een ouwe ziel. Maar aan alles komt een end. Het afscheid nemen was niet gemakkelijk. Gelukkig is het oude huis in goede handen. Ebru laat er geen gras over groeien. Ze verbouwt overtuigend en met liefde.

In Ponti hebben we de Wohnzimmer weer opgebouwd. Tante Bets hangt nu bij het zwembad. Nog nooit heeft ze zo mooi gehangen. Het is haar gegund. Generaties lang lag ze op stoffige zolders. Ze was vergeten. Nu straalt ze weer. Ze geniet zichtbaar van dit uitzicht.

Deze week hebben we André en Zed op bezoek, broer en neefje van Agnes. André komt ons helpen met behangen. Een klusje dat ik niet samen met Agnes doe. Daar heb ik een goede reden voor. Mochten we het wel samen doen, dan is de kans groot dat één van ons achter het behang wordt geplakt. En ik zou de ‘Lul de Behanger’ zijn. Italianen kunnen en willen niet behangen. Ik ook niet. Agnes en André samen wel. Dank je wel André!